SMART is een methode die je helpt om op een eenvoudige manier doelstellingen te formuleren én te controleren.

Doelstellingen formuleren kan namelijk lastig zijn, omdat je snel de neiging hebt om je te focussen op activiteiten en werkzaamheden, in plaats van de resultaten daarvan.

Daarnaast is het lastig om doelstellingen meetbaar en concreet te maken. Daarom is in de jaren 1990 SMART als hulpmiddel geïntroduceerd om doelstellingen beter op te kunnen stellen.

---

SMART kan eigenlijk overal voor gebruikt worden, want voor vrijwel alles kun je doelstellingen formuleren.

Je kunt het dus gebruiken om een studieproject te evalueren, maar ook voor het bepalen van de doelstellingen van een onderneming, vereniging of stichting.

Managers kunnen het gebruiken voor de objectieve beoordeling van hun medewerkers, wat als voordeel heeft dat er geen discussie komt over de interpretatie van doelstellingen.

SMART beperkt zich niet tot de werkplek of zakelijke omgeving. Je kunt deze methode uitstekend gebruiken in privésituaties.

Bijvoorbeeld als je een verbouwing uitbesteedt, kun je met aannemers of klusjesmannen SMART afspraken formuleren, zodat ze precies weten wat er van ze verwacht wordt en deze doelstellingen achteraf geëvalueerd kunnen worden.

---

SMART staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, en Tijdgebonden.

Doelstellingen die SMART zijn, moeten aan elk van deze vijf onderdelen voldoen.

Is dat het geval, dan kun je doelstellingen ook op een objectieve manier weer evalueren.

We gaan verder in op de specifieke onderdelen van het SMART-model.

Allereerst moet er bij Specifiek gezorgd worden voor een eenduidige en concrete definitie van wat er precies bereikt moet worden. Met andere woorden: er moeten duidelijke en ondubbelzinnige doelstellingen worden geformuleerd.

Je kunt Specifiek uitdrukken in een combinatie van een werkwoord en zelfstandig naamwoord, zoals: “het verdubbelen van het aantal klanten” of “de badkamer verbouwen”.

Het is goed om in dit stadium al na te denken over wat je precies wilt bereiken, waarom je dat wilt, welke personen mee gaan werken aan je doelstellingen, op welke plaats dat moet gebeuren, wanneer het zal moeten gebeuren, en wat de onderliggende principes van je doelstellingen zijn (waarom doe je het doet).

Het meetbaar maken van je doelstellingen is heel belangrijk. Als je dat wat je wilt bereiken achteraf goed en vooral objectief wilt kunnen beoordelen, dan kun je niet om het uitdrukken van je doelstellingen in meetbare eenheden heen.

Meetbaar moet gekoppeld worden aan een tijdsperiode, zie daarvoor ook de T van Tijdsgebonden. Als uitgangspunt kun je de huidige situatie nemen, of een ander concreet beginpunt.

Hierbij geldt: hoe specifieker je de doelstellingen formuleert (gaat het over alle klanten of willen we een verdubbeling van specifieke klanten, hangt er ook nog een omzetdoelstelling aan, etc.), hoe meetbaarder die doelstellingen zijn en hoe beter je ze kunt evalueren.

Je doelstellingen moeten voor iedereen die eraan of ermee moeten werken wel acceptabel zijn. Sommigen gebruiken hier in plaats van Acceptabel het woord Aanvaardbaar. Of iets aanvaardbaar of acceptabel is hangt sterk af van de impact die doelstellingen hebben op de betrokkenen.

Denk bijvoorbeeld aan collega’s die een groot project snel moeten opleveren (heel meetbaar en specifiek, maar niet acceptabel), een ondergeschikte die zich niet in zijn concrete jaardoelstellingen kan vinden, of een aannemer die niet akkoord is met een bepaald (meetbaar) budget.

Acceptabel staat vooral voor het meekrijgen van andere mensen in jouw doelstellingen. Lukt dat niet, dan zijn je doelstellingen (nog) niet SMART. Je zult ze dan moeten herformuleren, anderen zoeken die de doelstellingen wel zo kunnen uitvoeren, of ervoor zorgen dat men alsnog achter je doelstellingen komt te staan (motiveren).

Doelstellingen moeten haalbaar en dus realistisch zijn. Ze moeten afgestemd zijn op de praktijk, niet op wat theoretisch haalbaar zou kunnen zijn.

Als doelen niet bereikbaar zijn, dan gaan ze jezelf of degenen die ermee aan de slag moeten alleen maar tegenwerken.

Tegelijkertijd moet er een bepaalde prikkel van uitgaan, zodat de doelstellingen jou of anderen blijven uitdagen.

Zowel te moeilijke als te makkelijke doelen motiveren dus niet.

SMART doelstellingen zijn tot slot gebonden aan een concrete termijn. Leg in je doelstellingen dus altijd de begin- en eindpunten vast, zodat iedereen die ermee moet werken weet wanneer iets opgeleverd of behaald moet zijn.

Doelstellingen die SMART zijn, worden vaak over boek- of kalenderjaren heen gemeten (denk aan persoonlijke doelstellingen in beoordelingsgesprekken of jaarbudgetten), maar het kan natuurlijk ook om een termijn voor een bepaald project of een bepaalde klus gaan.

Zeker als de doelstellingen (ook) voor anderen gelden, is het goed om vast te leggen wat de consequenties zijn als de doelstellingen niet binnen de gestelde tijd gehaald worden. Een prestatiebonus is daar een goed voorbeeld van.

---

Ik wens je veel succes met het maken van je eigen SMART doel. Laat me hieronder even weten wat jouw SMART doel is…

Nu je voor jezelf een SMART doel hebt opgesteld is het belangrijk een goede planning te maken om je doel te bereiken.